Жаңа өзгерістер – жақсылыққа

Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев «Нұр Отан» партиясының XVI съезінде ұсынған 5 институционалдық реформаның басты бағыттарының бірі ретінде «Заң үстемдігін қамтамасыз етуді» атап өткені белгілі. Осы реформалық бағдар және оның орындалу жолындағы «100 нақты қадам» Ұлт жоспарында азамат­тардың сот төрелігіне қолжетімділігін жеңілдету үшін сот жүйесі инстанцияларын оңтайландыруға байланысты біраз міндеттер қойылған еді.
Үстіміздегі жылдың 1-қаң­та­рынан Қазақстан Респуб­лика­сы­ның жаңа Азаматтық іс жүргізу кодексі қолданысқа енгізілді. Жаңа кодекс азаматтық сот iсiн жүр­гiзудi жеңiлдетуге көптеген мүмкіндіктер беруде. Кодекс­те бес сатылы сот жүйесінен үш сатылы сот жүйесіне көшу, азамат­тық-құқықтық даулар бойынша сотқа прокурордың қатысуын қыс­­қарту, барлық сот процестеріне аудио-бейне тіркеуді енгізу, инвес­тициялық дауларды жаңа тәртіпте қарау туралы нормалар енгізілгенін айта кету керек. Со­нымен қатар бітімгершілікке келу және сотқа дейінгі татулас­тыру шаралары да назардан тыс қалмады. Медиация институтын одан әрі жетілдіру көзделген. Осы­­ған дейін де бітімгершілікке кел­тіру ісімен медиаторлар ғана айна­лысса, енді бірінші және апелляциялық сатылардағы судьялар мен адвокаттар да айналысатын болады. Бұған қоса жекелеген санаттағы істер бойынша дауды сотқа дейінгі реттеудің міндеттілігі де көзделген.
Жаңа Азаматтық іс жүргізу кодексі бойынша азаматтар мен заңды тұлғалар ҚР Жоғарғы Соты­ның сайтында орналасты­рыл­ған та­лап арыз және өзге де құжат­тарды беруге, мемлекеттік баж салығын төлеуге, өтіп жатқан процесстер туралы хабарландырулар алуға, сот актісі және іс материалдарымен танысуға, сот оты­рысы хаттамасының элек­тронды нұсқасын алуға мүмкіндік беретін заманауи техно­логиялар мен қыз­меттерді пай­далана алады.
Сонымен қатар сот талқы­лауы­на істі дайындау кезеңі де өзге­ріске ұшырап, 7 күннен 15 күнге ұзартылды. Сот шешіміне наразылық келтiру уақыты бұрын­ғыдай 15 күн iшiнде емес, 1 ай мерзiмге ұзартылды.
Жаңа Кодекстің басты мақса­ты – бұл азаматтық процестік заң­наманы жаңарту және азаматтар мен заңды тұлғалардың консти­туциялық құқықтары мен бос­тандықтарын қорғаудың тиім­ділігін қамтамасыз ету. Олай болса азаматтық іс жүргізу кодексі­не енгізілген жаңашыл­дықтар әділетті сот талқылауын қамтамасыз етеді деп нық айта аламыз.

Бейбіт Тұрысов,
Талдықорған қалалық сотының судьясы.